Dr. Mine YILDIZ
“Dizleriniz üzerine çökerek yaşamaktansa, ayakta ölmek yeğdir”
La Pasionara [Doleros İbarruri][1]
(Franko’ya karşı direnişin simge ismi)
“Europe wake up! Democracy for Catalonia! Brussels help Catalonia”
Brüksel (07.12.2017) çok büyük, kitlesel bir gösteriye ev sahipliği yaptı. Binlerce Katalan Brüksel sokaklarındaydı. Son yıllardaki en büyük katılıma sahip gösterilerden birisi olan yürüyüş “Avrupa uyan! Katalonya için demokrasi, Brüksel Katalonya’ya yardım et” sloganları eşliğinde gerçekleştirildi. Brüksel Polisi, gösteride Katalonya’yı desteklemek için yaklaşık 45.000 kişinin toplandığını duyurdu. Katalanlar, Avrupa Birliği’nden Katalan halkının kararına ve bağımsızlık talebine saygı göstermelerini istedi. Katalonya Başkanı, Brüksel polisine ve Katalon vatandaşlarına teşekkür etti.
Katalonya ve Katalanlar
Avrupa (ve elbette İspanya) tarihine damgasını vurmuş faşist diktatör Franko döneminde, Katalanlara yönelik siyasi baskılar ve Katalanca konuşma yasağı konuldu. Diktatör Franko’nun kuvvetleriyle Cumhuriyetçiler arasında yaşanan İspanya İç Savaşı’nda, Barcelona Cumhuriyetçilerin cephesiydi ve bu cephede Katalonlar, öncü güç olarak rol almışlardı. Katalonlar artık İspanya’dan ayrılmak istiyor. Bu taleplerini ilk kez dile getiriyor değiller aslında. Tarihin pek çok döneminde bunu defalarca dile getirmiş olan topluluk bunun için mücadele etmekte kararlı görünüyor. Ayrılık talebinin altında pek çok gerekçe ve motivasyonun söz konusu olduğunun altı çiziliyor; “Kimliğimiz, dilimiz ve kültürümüz, Fransız ve İspanyol devletlerinin baskı ve tehdidi altında” diyerek daha çok politik motivasyona sahip Katalon kitleler olduğu gibi, ekonomik gerekçelerle ayrılık talebinde bulunanlar da mevcut. Olağanüstü mimarisi, tarihsel zenginliği, mutfağı ve Akdeniz iklimi ile Barselona, Katalonya’yı turistik açıdan dünyanın en ilgi çekici yerlerinden biri haline getiriyor. İspanya’da gayrı safi yurt içi hasılasının yüzde 20’sini Barselona sağlıyor. Bugün Katalonya, Euro bölgesindeki pek çok ülkeden çok daha zengin bir bölge ve işsizlik oranı ve gelir eşitsizliği, İspanya’nın geri kalan bölgelerinden çok daha düşük durumda.
Ayrılık motivasyonları veya gerekçeleri her ne olursa olsun Katalonlar, İspanyadan bağımsız bir devlet olmak istiyor. İspanya Anayasası, ülkenin bir bölgesinin bağımsızlık referandumu yapmasına izin vermiyor ancak Katalonya Özerk Bölgesi’nde İspanya’nın tanımadığı bir referandum yapıldı. Katalonya Başkanı Carles Puigdemont, halkının yüzde 90,09’u bağımsızlık yönünde oy kullandığını açıkladı.
Avrupa’da ayrılık eskisinden daha sert!
İspanya’da Katalon ve Bask bölgeleri, Almanya’da Bavyera eyaleti, Belçika’da Flaman Bölgesi ayrılık taleplerini sıkça dile getiriyor. İskoçya’da yapılan bağımsızlık referandumunda “hayır” oylarının fazla çıkması ile Birleşik Krallık rahat bir nefes almış olsa da, İskoçların bağımsızlık taleplerini yinelemeleri bekleniyor. İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda’dan oluşan Birleşik Krallık’ın AB’den ayrılma kararının ardından (Brexit), ayrılıkçı hareketler güç kazanmış durumdadır. Sadece İskoçya değil, Galler ve Kuzey İrlanda da Birleşik Krallık’tan bağımsızlık istiyor. İtalya’nın kanallarıyla ünlü Venedik kentinin başkent olduğu tarihi Veneto bölgesi, Mart 2014’teki gayri resmi referandumda yüzde 89 oranında bağımsızlık fikrine “evet” dedi. Veneto bölgesine komşu olan Alto-Adige Trentino Özerk Bölgesi ise İtalyan olmadıklarını, bağımsızlık ya da eski vatanları olan Avusturya ile birleşmek istediklerini dile getiriyorlar. İtalya’nın, İsviçre ve Fransa ile sınırının kesiştiği yerdeki Val d’Aosta, kuzeydoğusundaki Fruili-Venezia bölgelerinin yanı sıra Sardunya ve Sicilya adaları da bağımsızlık taleplerini yüksek sesle dile getiriyor. Fransa’ya bağlı Korsika Adası’ndan ayrılıkçı sesler yükseliyor. Fransa, Korsika dilinin Fransızcanın yanında resmi dil olması talebine yanıt vermiyor. Danimarka’da ise Grönland ve Faroe Adaları’nda bağımsızlık talepleri dikkati çekiyor. Avrupa ülkelerinden bağımsızlık bekleyen tüm bu diğer bölgelerin dikkati İspanya’da yaşanan gelişmeler, Katalonya’nın bağımsızlık talebi ve AB’nin tavrına kilitlenmiş durumdalar.
AB Komisyonu Sözcüsü Annika Breidthart, “İspanya’nın anayasal düzenine sonuna kadar saygı duyuyoruz” dedi. Katalonya bağımsız olursa devamının “iplik söküğü gibi” gelebileceği ve bağımsızlık ateşinin diğer ülkeleri de kasıp kavuracağı gerçeği şu günlerde AB’nin en önemli endişesi!
Peki ya sonrası: AB’ye devam mı, parçalanmış bir Avrupa mı, AB Federalizmi mi?
[1]Dolores Ibárruri (d. 09.12.1895- ö. 12.11.1989 Madrid) Bask kökenli komünist politikacı ve İspanya İç Savaşının daha çok “La Pasionaria” olarak bilinen cumhuriyetçi kadın lider.
