Hindistan Pakistan Krizinin Arka Planı*

MARK TRAN

Çatışma ne zaman başladı?

Hindistan ve Pakistan arasındaki tartışmalı Keşmir bölgesi üzerine olan son çatışmalı süreç de sonlanmış görünmesine rağmen, bölge yeni çatışmaların alevlenmesine sebep olacak gibi duruyor. Bölgedeki iki rakip ülke arasında şimdiye kadar meydana gelmiş üç savaştan ikisi (1947-48 ve 1965) Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu bu bölge üzerinden gerçekleşti.

Hindistan, Keşmir üzerindeki denetimini Jammu ve Keşmir bölgelerinin mihracesi Harim Singh’in 1947 Ekim’inde imzaladığı katılım belgesi ile Hindistan ve Pakistan’ı ikiye bölen ayrılma sürecinde kazandı.

Singh ilk başlarda Keşmir’in özerklikle mi Hindistan veya Pakistan’a bağlı olarak mı daha iyi yönetileceğini düşünmek için zaman istemişti. Zaman kazanmak adına, Pakistan ve Hindistan arasında bir ateşkes antlaşması imzalanmasını talep etti. Pakistan bu talebi kabul etti fakat Hindistan bu talep üzerine olan tartışmalarını sürdürmekten yanaydı.

Pakistan ile yaptığı anlaşmaya rağmen, Singh, ülkenin liderlerini Keşmir’e sivil giysiler içerisinde askerler sızdırmak, gıda ve benzin tedarikini engelleyerek bölgeyi ekonomik olarak sarsmakla suçladı. Pakistan tarafından yutulma ihtimaline karşı alarma geçen mihrace, Hindistan’a katılmaya karar verdi.

Keşmir’in özel statüsü Hindistan Anayasası içerisinde 1950’de kabul edildi ve bölgeye diğer Hindistan eyaletlerine göre daha fazla özerklik sağlandı.

Pakistan neden Keşmir’in Hindistan içerisindeki özel statüsünü sorguluyor?

İslamabad, nüfusunun çoğunluğu Müslüman olduğu için Keşmir’in Pakistan’ın bir parçası olması gerektiğini savunuyor. Ayrıca sayısız BM kararının da gösterdiği gibi Keşmir’in, Hindistan veya Pakistan’a katılımı için referanduma gidilmesi gerektiğini ifade ediyor.

Hindistan ise, bu duruma, 1972 Simla Antlaşması’ndaki koşullar altında, her iki ülkenin Keşmir Sorunu’nun, BM gibi uluslararası kurumlarla değil, ikili görüşmelerle çözüleceği üzerine uzlaştığını savunarak karşılık veriyor. Yeni Delhi aynı zamanda herhangi bir referandumun Keşmir de yapılmaması gerektiğini çünkü seçimlerin gösterdiği üzere, bölgede halkının Hindistan’ın bir parçası olarak kalmak istediğini söylüyor.

Keşmir’in ne kadarını Pakistan denetimi altında tutuyor?

Bugün, Keşmir’in yaklaşık üçte biri, batıdaki kısmı, Pakistan tarafından yönetiliyor. Kalanının büyük kısmı ise Hindistan’ın denetiminde. Hindistan yönetimi altındaki kısımdaki ayaklanma 1989’da başladı. O zamandan beri Hindistan, Pakistan’ın militan ayrılıkçıları eğittiğini ve onlara silah tedarik ettiğini -çoğu gözlemcinin doğru olduğuna inandığı bir görüş olarak- iddia etti.

Son çatışma neden bu kadar endişe verici?

1999 yazındaki son çatışmalar özellikle endişe uyandırdı çünkü artık iki ülkede nükleer kulübünün bir parçası. Hindistan 1998 Mayıs’ında nükleer testler gerçekleştirdi, Pakistan ise sonraki ay onu takip etti.

———–