Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi-Mülkiye’nin Anayasa Hukuku hocalarından Doç. Dr. Murat Sevinç ve Dr. Dinçer Demirkent’in, son yılların en çok tartışılan konularından olan anayasalarla ilgili yazdıkları kitap Şubat ayında çıkıyor. TBMM’nin 1920’de kuruluşunun ardından onaylanan 1921 Anayasası’na ilişkin “1921 Anayasası ve Tutanakları” alt başlıklı “Kuruluşun İhmal Edilmiş İstisnası” adlı kitap, İletişim Yayınları’ndan çıkıyor.
Murat Sevinç ve Dinçer Demirkent, 1921 Anayasası deneyimini, sadece ürünü olan belgeyle değil, asıl, müzakereleriyle okurun bilgisine sunuyor. Bu müzakereler, anayasa ilkeleri ve kavramları hakkında, canlı ve zengin bir tartışma ortamını ortaya koyuyor.
Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin, üstlendiği kuruculuk misyonu çerçevesinde giriştiği anayasa yapım süreci ve deneyiminin anlatıldığı kitapta, 1921 Anayasasının, tekçi olmayan, çoğulcu bir halkçılık ilkesine yaslanmasına dikkat çekiliyor.
Kitap, Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin Anayasa Kürsüsü’nün en önemli isimlerinden Prof. Dr. Cem Eroğul’a ithaf edilmiş.
Kitabın önsözünden bir bölüm şöyle:
“1921 Anayasası’nın anayasalar tarihimizde çok önemli bir yeri var. Gerek hazırlandığı ve kabul edildiği Kurtuluş Savaşı yıllarının koşulları, gerek Birinci Meclis’teki tartışmaların içerik ve niteliği, gerekse günümüzdeki siyasal tartışmalar ile ilişkisi açısından. Buna mukabil 1921 Anayasası, Türkiye’de yayınlanan anayasa tarihi ve anayasa hukukuna dair kitaplarda hemen her zaman ihmal edilmiş, genellikle önemsenmemiş, yalnızca belli niteliklerine değinilerek geçiştirilmiş bir metin.
1921 Anayasası üzerine bugüne dek üç kitap yazıldı. Ergun Özbudun, Burak Çelik ve Gülden Çamurcuoğlu’nun eserleri. Giriş yazımızda hem bu eserlerden ilk ikisine hem de konu hakkındaki diğer akademik çalışmalara değiniyoruz. Bu kısımda başlıca amacımız bugüne dek yazılıp çizilenlerin bir dökümünü, bizce eksik kalan ya da bırakılmış yanlarına dikkat çekerek aktarmak oldu.
Giriş’in ardından “tutanakları” ekledik. Anayasaların yapım ve değişiklik süreçlerindeki parlamento tutanakları birer “yazarsız tarih kitabı” özelliğini taşır. Tutanaklarda dönemin koşulları, komisyon ve genel kurul aşamalarında öne çıkan isimler, tartışmaların biçimi ve içeriği, meclis tutanaklarına yalnızca bir “görüşme” olmanın çok ötesinde değer katar. 1921 Anayasası’nın özellikle “kuruluş yılları” açısından önemi düşünüldüğünde, tutanakların değeri daha da artıyor ve günümüz siyasal tartışmalarına neredeyse bir yüzyıl öncesinden ışık tutuyor. Daha önce 1924 ve 1961 Anayasası’nın meclis tutanakları yayınlanmıştı. Şeref Gözübüyük-Zekai Sezgin’in (1924 Anayasası Hakkındaki Meclis Görüşmeleri) ve Kazım Öztürk’ün (İzahlı, Gerekçeli, Anabelgeli ve Maddelere Göre Tasnifli Bütün Tutanakları ile Türkiye Cumhuriyeti Anayasası) eserleri, Türkiye’de özellikle anayasa tarihi ve anayasa hukuku üzerine çalışanlar açısından temel başvuru kaynakları. Umarız elinizdeki çalışma da konuyla ilgili olanların işini kolaylaştırırken, 1921 Anayasası’nın metni ve kuruluş yılları üzerine bir kez daha düşünülmesine neden olur.”
Murat Sevinç kimdir: 1970’te İstanbul’da doğdu. 1988’de Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne girdi. Yüksek lisans yaparken, 1995 Aralık ayı sonunda Anayasa Kürsüsü asistanı oldu. Yüksek lisans ve doktorasını aynı fakültede, siyaset bilimi alanında yaptı. Halen SBF Anayasa Kürsüsü öğretim üyesi.
Dinçer Demirkent kimdir: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Anayasa Kürsüsü’nde çalışmaktadır. Doktora derecesini “Türkiye’nin Anayasal Düzeninde Cumhuriyetin İki Kuruluşu ve Dinamik Cumhuriyet Kavrayışı” başlıklı tezi ile aldı.